W Polsce wyróżniamy dwa rodzaje orzeczeń o niepełnosprawności: pierwsze z nich to orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, które służy do otrzymywania dofinansowań i ulg oraz drugie orzeczenie o niezdolności do pracy wydawane przez ZUS lub KRUS, które służy głównie do otrzymywania świadczenia rentowego. Osoby po amputacji mogą ubiegać się o więcej świadczeń finansowych, o których przeczytasz poniżej.

Orzeczenie o niepełnosprawności po amputacji

Orzeczenie o niepełnosprawności to jeden z najważniejszych dokumentów, od którego załatwienia należy rozpocząć. Jest to dokument potwierdzający prawnie rodzaj niepełnosprawności oraz jego stopień. W przypadku osób po amputacji zazwyczaj przyznawany jest kod 05-R, czyli niepełnosprawność narządu ruchu. Po 16 roku życia określany jest również stopień zaawansowania niepełnosprawności: lekki, umiarkowany lub znaczny.

Stopień niepełnosprawności po amputacji kończyny:

• Osoby po amputacji powyżej stawu kolanowego lub łokcia kwalifikują się do otrzymania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności.

• Osoby po amputacji poniżej stawu kolanowego lub posiadające staw łokciowy, zazwyczaj w pierwszym roku po amputacji mają szansę otrzymać orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, jednak później zwykle zostaje przyznany umiarkowany stopień niepełnosprawności.

• Osoby z brakiem części stopy lub dłoni zwykle otrzymują lekki stopień  niepełnosprawności.

• Każdorazowo w przypadku amputacji więcej niż jednej kończyny osoba kwalifikuje się do wyższego stopnia niepełnosprawności.

Dokument ten może zostać wydany na stałe, zazwyczaj jednak przyznawany jest na określony czas od 1 do 3 lat. Orzeczenie to jest wydawane przez Miejskie lub Powiatowe Zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności w zależności od miejsca pobytu. Dokument ten potrzebny będzie do uzyskania ulg i dofinansowań dla osób z niepełnosprawnościami, np. do otrzymania dofinansowania do protezy ze środków PFRON. Aby móc go otrzymać należy wypełnić odpowiedni wniosek, wraz z dokumentacją medyczną i zaświadczeniem o stanie zdrowia wystawionym przez lekarza (ważnym 30 dni) złożyć w swoim powiatowym lub miejskim zespole ds. orzekania o niepełnosprawności ze względu na miejsce pobytu.

Aby przyspieszyć proces otrzymania orzeczenia, można złożyć wniosek listownie lub przez osobę upoważnioną jeszcze w trakcie pobytu w szpitalu, co przyspieszy wizytę u lekarza orzecznika.

Możesz odwołać się od decyzji w ciągu 14 dni od otrzymania orzeczenia. Nie bój się tego zrobić, jeżeli nie zgadzasz się z rodzajem, stopniem lub okresem przyznania orzeczenia. Pamiętaj, że wszystkie odwołania z tego tytułu nawet do sądu są zwolnione z kosztów.

Świadczenia finansowe dla osób po amputacji

Jeżeli jesteś po amputacji nogi lub ręki i kończy Ci się świadczenie rehabilitacyjne, to możesz złożyć wniosek o rentę do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS). Poniżej zapoznaj się z rodzajami rent. Aby otrzymać, którąś z nich musisz stanąć na komisji o niezdolności do pracy, otrzymasz wtedy jedno z orzeczeń o niezdolności do pracy.

Rodzaje orzeczeń z ZUS:

• orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji – porównywalne do znacznego stopnia niepełnosprawności,
• orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy – porównywalne do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
• orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy – porównywalne do lekkiego stopnia niepełnosprawności.

Rodzaje orzeczeń z KRUS:

• orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym
• orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

Od decyzji ZUS lub KRUS możesz odwołać się w ciągu 14 dni od otrzymania orzeczenia. Nie bój się tego zrobić, jeżeli nie zgadzasz się z zapisami w orzeczeniu. Pamiętaj, że wszystkie odwołania z tego tytułu nawet do sądu są zwolnione z kosztów.

Renta z tytułu niezdolności do pracy

Renta z tytułu niezdolności do pracy z ZUS przysługuje osobom, które są całkowicie lub częściowo niezdolne do pracy zarobkowej. Warunkiem jest posiadanie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej, które potwierdza naruszenie sprawności organizmu i brak rokowań odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Osoba musi posiadać wymagany okres składkowy i nieskładkowy, zależny od wieku, w którym powstała niezdolność do pracy. Wnioski o rentę można składać w placówkach ZUS lub za pośrednictwem platformy elektronicznej PUE ZUS. 

Pamiętaj, że mimo tego, że świadczenie to nazywa się “rentą z tytułu niezdolności do pracy”możesz pracować na stanowisku, które Ci to umożliwia i dorobić do renty pod pewnymi warunkami dot. wysokości wynagrodzenia. Dopiero po przekroczeniu 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto, świadczenie podlega zmniejszeniu, a powyżej 130% całkowitemu zawieszeniu. Aktualne kwoty poznasz –  tutaj.

Renta socjalna

Renta socjalna z ZUS jest świadczeniem przeznaczonym dla osób pełnoletnich, które są całkowicie niezdolne do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu. Warunkiem otrzymania renty socjalnej jest orzeczenie lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej, które potwierdza całkowitą niezdolność do pracy. Ta niezdolność musi powstać przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole, lub szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia, lub w czasie kształcenia w szkole doktorskiej, studiach doktoranckich lub aspiranturze naukowej.

Renta socjalna może być przyznana na stałe lub na czas określony. Osoby pobierające rentę socjalną mogą również otrzymać dodatek dopełniający, jeśli są niezdolne do samodzielnej egzystencji. 

Osoby powyżej 26 roku życia, które są niezdolne do pracy, a jeden z rodziców zmarł, w dalszym ciągu mogą pobierać rentę rodzinną. 

Pamiętaj, że zarówno przy rencie socjalnej, jak i rodzinnej możesz pracować i dorobić do tych świadczeń na stanowisku, które Ci to umożliwia pod pewnymi warunkami dot. wysokości wynagrodzenia. Dopiero po przekroczeniu 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto świadczenie podlega zmniejszeniu, a powyżej 130% całkowitemu zawieszeniu. Aktualne kwoty poznasz –  tutaj.

Renta szkoleniowa

Renta szkoleniowa jest świadczeniem przyznawanym przez ZUS osobom, które są czasowo niezdolne do pracy w dotychczasowym zawodzie i muszą zdobyć nowe kwalifikacje zawodowe. Warunkiem otrzymania renty szkoleniowej jest orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego oraz spełnienie określonych warunków, takich jak posiadanie wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego.

Renta szkoleniowa wynosi zwykle 75% podstawy wymiaru renty, nie mniej niż najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Jest przyznawana na okres 6 miesięcy, z możliwością wydłużenia do maksymalnie 36 miesięcy, w zależności od potrzeb przekwalifikowania. Podczas pobierania renty szkoleniowej nie można osiągać przychodu z pracy.

KRUS również oferuje rentę rolniczą szkoleniową osobom, które są trwale całkowicie niezdolne do pracy w gospodarstwie rolnym i którym orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego. Renta ta jest dostosowana do specyfiki rolnictwa i umożliwia zdobycie nowych kwalifikacji w innym zawodzie.

Zasiłek Pielęgnacyjny

Zasiłek pielęgnacyjny jest świadczeniem przyznawanym w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Przysługuje on dzieciom z niepełnosprawnościami, osobom, które ukończyły 16 lat i legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (jeżeli niepełnosprawność powstała przed 21 rokiem życia), oraz osobom, które ukończyły 75 lat.

Wnioski o zasiłek pielęgnacyjny należy składać w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania. Można je również złożyć w ośrodku pomocy społecznej lub innej jednostce organizacyjnej gminy, jeśli została jej powierzona realizacja świadczeń rodzinnych. Wnioski można składać także drogą elektroniczną za pośrednictwem portalu Emp@tia oraz ePuap.

Ważne jest to, że nie można pobierać jednocześnie dwóch świadczeń, tj. zasiłku pielęgnacyjnego i dodatku pielęgnacyjnego. Należy zdecydować się na jeden z nich.

Dodatek Pielęgnacyjny

Dodatek pielęgnacyjny jest dodatkiem do emerytury lub renty, przyznawanym osobom mającym orzeczoną całkowitą niezdolność do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub tym, którzy ukończyli 75 lat.

Wnioski o dodatek pielęgnacyjny można składać w ZUS lub KRUS. Rozpatruje je placówka właściwa ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy. Wnioski można składać osobiście, przez pełnomocnika lub za pośrednictwem poczty. W przypadku ZUS można je również złożyć elektronicznie na Platformie Usług Elektronicznych (PUE ZUS).

Ważne jest to, że nie można pobierać jednocześnie dwóch świadczeń, tj. zasiłku pielęgnacyjnego i dodatku pielęgnacyjnego. Należy zdecydować się na jeden z nich.

500 Plus dla Niepełnosprawnych

Świadczenie uzupełniające, potocznie nazywane „500 plus” dla niepełnosprawnych, jest dodatkową formą pomocy dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Aby je otrzymać, należy spełnić określone warunki, tj. posiadanie orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji i nieprzekraczanie progu dochodowego wskazanego przez ZUS.

Świadczenie Wspierające

Świadczenie wspierające to dodatkowa forma wsparcia finansowego dla osób z niepełnosprawnościami, które ukończyły 18 rok życia. Przysługuje ono niezależnie od dochodów i innych form pomocy. Wniosek o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia składa się do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności (WZON). Wniosek można złożyć: w formie tradycyjnej lub elektronicznej przez portal Emp@tia. 

Świadczenie to przysługuje osobom, które otrzymały decyzję WZON z poziomem potrzeby wsparcia od 70 do 100 punktów. Po otrzymaniu tej decyzji wniosek o wypłatę świadczenia wspierającego składa się do ZUS.

Renta Rolnicza

KRUS oferuje rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy osobom związanym z rolnictwem. Renta ta przysługuje rolnikom i ich domownikom, którzy są całkowicie lub częściowo niezdolni do pracy w gospodarstwie rolnym w wyniku wypadku, lub choroby. Niezdolność do pracy musi powstać w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w ciągu 18 miesięcy od ustania tego okresu. Wymagany jest określony okres ubezpieczenia, który zależy od wieku, w którym powstała niezdolność do pracy. Osoby, które były objęte ubezpieczeniem przez co najmniej 25 lat, mogą otrzymać rentę bez spełnienia wszystkich standardowych wymogów. Wnioski o rentę rolniczą można składać w placówkach KRUS. Orzeczenie o niezdolności do pracy wydaje lekarz orzecznik KRUS lub komisja lekarska. Dodatkowo KRUS przyznaje dodatek dopełniający dla osób całkowicie niezdolnych do pracy i samodzielnej egzystencji.

KRUS nie oferuje tych samych świadczeń w takim samym zakresie co ZUS, ale zapewnia wsparcie w ramach renty rolniczej i dodatku pielęgnacyjnego osobom związanym z rolnictwem. Dodatek pielęgnacyjny z KRUS przysługuje jedynie w przypadku orzeczonej całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

Rolnik z orzeczoną częściową niezdolnością do pracy w gospodarstwie rolnym może prowadzić gospodarstwo rolne. W przeciwieństwie do osób z orzeczoną stałą lub długotrwałą niezdolnością do pracy w gospodarstwie, które formalnie nie powinny prowadzić gospodarstwa.

Jednorazowe odszkodowanie po amputacji z ZUS

Osoby objęte ubezpieczeniem wypadkowym, które straciły kończynę na skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej mogą otrzymać jednorazowe odszkodowanie z ZUS. Jednorazowe odszkodowanie przyznawane jest w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. ZUS oceni uszczerbek na zdrowiu i prawo do niego po zakończeniu leczenia i rehabilitacji.

Ulgi i dofinansowania po amputacji kończyny

Przywileje i ulgi dla osób po amputacji ze znacznym stopniem niepełnosprawności

Orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie równoważne uprawnia osobę do największych ulg względem pozostałych stopni niepełnosprawności, np. umożliwia otrzymanie zasiłku pielęgnacyjnego w kwocie 215,84 zł miesięcznie. Więcej przeczytasz o nim w tym artykule powyżej.

Posiadanie znacznego stopnia niepełnosprawności lub orzeczenia równoważnego w przypadku ubiegania się o dofinansowania ze środków publicznych, np. PFRON gwarantuje więcej punktów w kwalifikacji do otrzymania dofinansowania. Ponadto osoby te po amputacji mogą otrzymać częściej niż co 3 lata zlecenie na protezę lub jej element z Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). 

Osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności dzięki temu orzeczeniu lub orzeczeniu równoważnemu mogą dostać się na wizytę do lekarza specjalisty w ramach NFZ bez skierowania oraz w ciągu 7 dni od daty zgłoszenia takiego zapotrzebowania, a także mają preferencyjne warunki podczas przyjęcia na rehabilitację w ramach NFZ. O tych uprawnieniach szczególnych przeczytasz – tutaj.