Nie. Osoba po amputacji sama musi wystąpić z wnioskiem o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności do Miejskiego lub Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności i/lub do ZUS lub KRUS o wydanie orzeczenia o niezdolności do pracy.

Po amputacji nie trzeba mieć orzeczenia o niepełnosprawności, ale warto się o nie ubiegać. Jest ono konieczne, jeśli chcesz skorzystać z ulg, dofinansowań czy programów rehabilitacyjnych.

Przy rencie z ZUS z tytułu niezdolności do pracy możesz pracować. Przy rencie z KRUS ze względu na całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym nie możesz prowadzić gospodarstwa rolnego, ale przy częściowej niezdolności już tak.

Orzeczenie może być wydane na stałe, jednak zazwyczaj przyznawane jest na czas określony, np. 2-5 lat.

W większości przypadków warto ponownie wystąpić o orzeczenie o niepełnosprawności, nawet jeśli już posiadasz ważne orzeczenie wydane przed amputacją. Wszystko zależy od tego, jaki rodzaj i stopień niepełnosprawności został Ci przyznany. Jeżeli posiadasz już orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności ruchowej, to nie ma potrzeby aktualizacji orzeczenia z powodu pogorszenia stanu zdrowia, ponieważ nie ma możliwości otrzymania już wyższego stopnia niepełnosprawności. Kluczowy jest symbol wpisany na orzeczeniu, najczęściej w przypadku amputacji określany jest jako 05-R, czyli kod niepełnosprawności ruchowej, jest on ważny w przypadku otrzymania niektórych dofinansowań, np. do protezy. Sytuacja wygląda podobnie w przypadku orzeczenia z ZUS. Jeżeli masz już przyznany najwyższy poziom niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji nie ma konieczności aktualizacji, ponieważ nie wpłynie to na otrzymywaną wysokość świadczenia. Jeżeli jednak istnieje możliwość otrzymania wyższego stopnia niepełnosprawności, warto rozważyć złożenie wniosku o aktualizację orzeczenia w związku z pogorszeniem stanu zdrowia.

Tak, w orzeczeniu z Miejskiego lub Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności można mieć wpisanych kilka symboli, czyli rodzajów niepełnosprawności, np. dotyczących narządu ruchu, układu krążenia, wzroku itd. W orzeczeniu powinny znaleźć się wszystkie kody związane z jednostkami posiadanych schorzeń. W przypadku kilku symboli niepełnosprawności wpisanych w orzeczeniu niepełnosprawność taka określana jest jako sprzężona.

Orzeczenie o niepełnosprawności z Powiatowego lub Miejskiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności jest wydawane do celów poza rentowych, czyli jest ono potrzebne do otrzymania ulg i przywilejów dla osób z niepełnosprawnościami i warto je posiadać. Orzeczenie z ZUS jest potrzebne jedynie wtedy, kiedy będziesz chciał/a ubiegać się o świadczenia rentowe.

Zebranie środków finansowych na zakup protezy rozpocznij od źródeł instytucjonalnych, które Ci przysługują, tj. z NFZ oraz dofinansowania z MOPS/PCPR lub z programu Aktywny Samorząd. Jeżeli w dalszym ciągu brakuje Ci środków na zakup protezy, możesz wykorzystać pozostałe formy wsparcia, tj. wsparcie z fundacji, zbiórkę 1,5% podatku, zbiórki charytatywne online na platformach typu zrzutka.pl, pomagam.pl, zbiórki publiczne, np. do puszek podczas wydarzeń.

Lekarz specjalista, np. ortopeda albo chirurg wystawi Ci zlecenie na wyrób medyczny, jakim jest proteza z odpowiednim kodem NFZ. Udaj się do wybranej pracowni ortopedycznej, która zrealizuje zlecenie i zajmie się formalnościami dotyczącymi refundacji. NFZ pokrywa koszty do określonego limitu finansowania.

Standardowo dofinansowanie do protezy z NFZ można otrzymać co 3 lata od daty odbioru poprzedniej protezy. Wyjątkowo częściej, jeśli pacjent posiada znaczny stopień niepełnosprawności i jego stan zdrowia tego wymaga.

Tak, ale tylko pod pewnymi warunkami. Emeryci mogą korzystać z programu Aktywny Samorząd, jeśli posiadają zatrudnienie (dowolna forma: etat, własna działalność, rolnictwo, wolontariat min. 6 miesięcy). Osoby niepracujące, które ukończyły wiek aktywności zawodowej (tj. powyżej 60 lat kobiety i 65 lat mężczyźni) nie kwalifikują się do programu.

W pierwszej kolejności sprawdź, czy nie obowiązuje możliwość naprawy protezy w ramach obowiązującej gwarancji protezy lub jej elementu. Standardowe okresy gwarancji wynoszą od 1-3 lat, a czasem nawet dłużej. Możesz ubiegać się też o nową protezę lub o jej naprawę w ramach NFZ, lub też z programu Aktywny Samorząd.

NFZ może częściowo refundować naprawy lub części zamienne do protez, ale obowiązują limity i warunki, które należy spełnić, a także otrzymać odpowiednie zlecenie od specjalisty.
Refundowane naprawy dotyczą protez, będących po okresie objętym gwarancją i w okresie użytkowania wskazanym w przepisach. Refundacja kosztów naprawy wydłuża proporcjonalnie okres użytkowania naprawionego wyrobu medycznego. Limity znajdziesz w wykazie dofinansowań do protez kończyn 2025.
W ramach programie Aktywny Samorząd (Moduł I – Obszar C – likwidacja barier w poruszaniu się – zadaniu nr 4: pomoc w utrzymaniu sprawności technicznej posiadanej protezy kończyny) istnieje możliwość naprawy protezy lub wymiany konkretnego elementu. Limity znajdziesz w wykazie dofinansowań do protez kończyn 2025. Otrzymanie wsparcia na naprawę wydłuża okres ubiegania się o dofinansowanie do zakupu protezy ze środków z zadania 3 w programie Aktywny Samorząd.

Można łączyć refundację z NFZ z pozostałymi dofinansowaniami. Nie można jedynie łączyć ze sobą dofinansowania do zakupu protezy z programu Aktywny Samorząd oraz dofinansowania do zakupu przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych z PCPR/MOPS.

Nie ma rejonizacji, możesz wybrać dowolną firmę w Polsce, która ma podpisaną umowę z NFZ na wykonywanie zaopatrzenia ortopedycznego.

Zaleca się wymianę protezy na nową średnio co 3 – 5 lat, m.in. ze względu na naturalne zużycie materiałów, zmiany w anatomii kikuta, rozwój technologii czy zmieniające się potrzeby użytkownika. Znacznie częściej protezy wymieniane są w przypadku dzieci lub nastolatków, którzy ze względu na proces rośnięcia wymagają dużo częstszych zmian protez w zależności od indywidualnego rozwoju.

Wybór protezy zależy od wielu czynników: poziomu amputacji, stylu życia, aktywności zawodowej i prywatnej, oczekiwań oraz możliwości finansowych. Do wyboru są m.in.:

• protezy kosmetyczne,
• mechaniczne (sterowane ruchem),
• mioelektryczne lub elektroniczne,
• specjalistyczne (np. sportowe).

Dobór protezy powinien odbywać się indywidualnie z udziałem protetyka. Nie spiesz się z decyzją o wykonaniu protezy. Daj sobie czas na zapoznanie się z dostępnymi ofertami protez. Wizyty konsultacyjne są bezpłatne, dlatego też zalecam odbycie 2-3 wizyt w różnych pracowniach ortopedycznych, które poszerzą Twoją wiedzę na temat protez i pozwolą na porównanie ofert dostępnych na rynku. Więcej na ten temat przeczytasz – tutaj.

Nie każdy. Protezy bioniczne wymagają odpowiednich warunków anatomicznych, np. odpowiedniego napięcia mięśni, wystarczającego przewodnictwa nerwowego, dobrej jakości kikuta i sprawnej skóry. Są to też znacznie droższe rozwiązania protetyczne, ale umożliwiające lepszą funkcjonalność. O kwalifikacji decyduje protetyk po dokładnej ocenie i przeprowadzeniu specjalnego badania przewodnictwa impulsów nerwowych.

Możliwe jest zastosowanie rękawic kosmetycznych w protezach kończyn górnych, które są indywidualnie dopasowywane pod względem koloru skóry, mogą odwzorowywać paznokcie lub nawet pieprzyki czy żyły. W protezach kończyn dolnych można wykonać z kolei standardowe pokrycia kosmetyczne, czyli gąbkę, która kształtem przypomina kończynę. Można także wykonać indywidualne pokrycie kosmetyczne nogi imitujące skórę, włosy, paznokcie, jednak jest ono znacznie bardziej kosztowne. Coraz popularniejsze są także personalizacje artystyczne na pokryciach typu protektor, cover wykonanych indywidualnie.

Cena zależy od rodzaju protezy i zastosowanych w nich elementach, a także od wysokości braku kończyny oraz indywidualnych potrzeb i preferencji osoby po amputacji. Najtańsze protezy sięgają rzędu kilkunastu tysięcy złotych, a najdroższe mogą kosztować nawet kilkaset tysięcy złotych. Nie da się więc jednoznacznie powiedzieć, ile kosztuje proteza, ponieważ jest to indywidualny wyrób medyczny wykonywany na miarę. Warto więc przed zakupem protezy porównać oferowane elementy oraz ich ceny w różnych pracowniach ortopedycznych.

Przy wyborze pracowni ortopedycznej i protetyka warto zwrócić uwagę na:

• doświadczenie, umiejętności protetyka,
• indywidualne podejście do pacjenta,
• zaufanie do protetyka,
• dostępność opieki posprzedażowej i serwisu,
• możliwość testów i przymiarek,
• dojazd do pracowni ortopedycznej,
• pomoc w formalnościach dotyczących refundacji.

Na początku może pojawić się dyskomfort, ale chodzenie w dobrze dopasowana protezie nie powinna boleć. Kluczowe znaczenie ma odpowiednie wykonanie leja, nauka chodu oraz dbałość o higienę kikuta. Ból może wskazywać na potrzebę korekty protezy lub też inne problemy z kikutem, np. problemów z kością lub występowanie nerwiaków, które należy skonsultować z lekarzem.

Nie. Protezę zdejmuje się na noc, aby ciało mogło odpocząć, a skóra zregenerować się. Sen w protezie jest niezalecany.

Tak. Po okresie adaptacji wielu użytkowników korzysta z protezy przez cały dzień. Zaleca się jednak przerwę w nocy oraz systematyczne dbanie o skórę kikuta, np. mycie kikuta i leja,  pielęgnacja i nawilżenie skóry.

Tak, ale tylko w protezach wodoodpornych. Zwykłe protezy nie są przeznaczone do kontaktu z wodą i mogą ulec zniszczeniu. Istnieją protezy kąpielowe i sportowe przeznaczone do aktywności w wodzie. Zapytaj swojego protetyka o to, czy wszystkie elementy Twojej protezy są wodoodporne. Możemy też wyróżnić elementy protez, które odporne są jedynie na warunki atmosferyczne, np. lekki deszcz, ale nie można wchodzić z nimi do wody.

Zdecydowanie tak! Istnieją dedykowane protezy sportowe, np. do biegania itd. Coraz więcej osób uprawia sport zarówno rekreacyjnie, jak i zawodowo. Wybór odpowiedniej protezy sportowej powinien być skonsultowany z protetykiem.

Codzienne życie z protezą wymaga:

• systematycznej higieny kikuta (mycie, osuszanie, nawilżanie skóry),
• czyszczenia linera protezowego,
• obserwacji ewentualnych zmian (otarcia, podrażnienia),
• wizyty u protetyka w razie potrzeby.

Dbanie o te elementy znacznie zwiększa komfort użytkowania i żywotność protezy.

Czas powrotu do aktywności po amputacji jest bardzo indywidualny. U większości pacjentów proces ten trwa od 6 do 12 miesięcy, choć może być krótszy lub dłuższy w zależności od poziomu amputacji, stanu zdrowia, dostępu do rehabilitacji i protezy, a także motywacji pacjenta. 

Można wyróżnić kilka etapów rekonwalescencji po amputacji:

1. Gojenie rany i przygotowanie kikuta do oprotezowania
2. Wybór oferty protezy i wykonawcy protezy
3. Wykonanie protezy tymczasowej lub ostatecznej z lejem testowym
4. Nauka chodu w protezie – trwa to zwykle od kilku tygodni do kilku miesięcy
5. Wykonanie protezy ostatecznej lub leja ostatecznego
6. Doskonalenie nauki chodu

Nauka chodu w protezie to proces, który odbywa się pod opieką protetyka i fizjoterapeuty. Obejmuje m.in. ćwiczenia wzmacniające mięśnie, utrzymywanie równowagi, naukę przenoszenia ciężaru ciała oraz korektę postawy. Proces rozpoczyna się najpierw z protezą tymczasową, a docelowo kończy się protezą ostateczną, dobrze dopasowaną do ukształtowanego kikuta.

Tak, w wielu przypadkach pacjenci po amputacji chodzą o protezie bez kul. Kluczowy jest dobrze wykonany lej i odpowiednia proteza, systematyczna rehabilitacja, oraz motywacja pacjenta. Czas nauki samodzielnego poruszania się zależy od poziomu amputacji i postępów w nauce chodu. Najczęściej na początku pacjenci poruszają się o dwóch kulach, a następnie o jednej przeciwstawnej do strony amputacji. Czasami korzystają również z laski, jako ostatniego etapu dochodzenia do samodzielnego poruszania się. Są też przypadki osób, które nie potrzebują długiej nauki chodu o protezie, są to głównie osoby po amputacji podudzia, które są stosunkowo sprawne oraz szybko i prawidłowo zostały oprotezowane.

Tak, wiele osób po amputacji wraca do pracy zarówno fizycznej, jak i umysłowej. Czas i zakres powrotu zależy od rodzaju wykonywanej pracy, poziomu sprawności po rehabilitacji. Czasami pomocna okazuje się konsultacja z doradcą zawodowym, przekwalifikowanie zawodowe lub dostosowanie stanowiska pracy.

Koszt zabiegu osseointegracji (wszczepienia implantu do kości) to zwykle kilkadziesiąt tysięcy złotych. W Polsce procedura ta nie jest jeszcze refundowana przez NFZ, dlatego osoby, które chcą skorzystać z tego typu zabiegu, tworzą zbiórki publiczne w internecie. Cena zależy od placówki, rodzaju implantu oraz opieki pooperacyjnej i rehabilitacyjnej. Średni koszt zabiegu wynosi od 80 – 150 tys. zł. Do tego dochodzą jeszcze koszty rehabilitacji oraz oczywiście protezy.

Osseointegracja nie jest metodą dla każdego. Przeciwwskazaniami mogą być m.in.:

• aktywna infekcja kikuta kończyny wymagająca leczenia po amputacji,
• napromieniowanie kości w obrębie kończyny,
• ciąża,
• niestabilność psychiczna.

Do przeciwwskazań należą także choroby naczyniowe operowanej kończyny i słabe krążenie, a także postępująca cukrzyca ze względu na wysokie ryzyko infekcji. 
Kwalifikacja do zabiegu wymaga szczegółowej diagnostyki i oceny specjalisty w tej dziedzinie.